Onze ademhaling wordt in ons lichaam aangestuurd via de hersenstam. Verschillende receptoren (ontvangers) zorgen er voor da de ademhaling wordt aangepast aan de omstandigheden, zoals je lichaamsbeweging. Dit gebeurd zonder dat je over hierna na te denken  of dat je er wat voor moet doen. Aan het eind van onze luchtweg in de bronchioli, vindt de zuurstofuitwisseling plaats. Zuurstof wordt opgenomen en  koolstofdioxide (en wat ander afvalgassen) wordt afgegeven aan de buitenlucht. Gemiddeld adem je in rust 12 tot 16 per minuut en adem je 400 tot 600 ml lucht in en  uit. In de droge lucht zit 21% zuurstof daar gebruik je slechts 4% van, en de rest adem je uit

Wat is hyperventilatie?
Bij hyperventilatie adem je sneller dan op dat moment past bij de behoefte van je lichaam. Daardoor ontstaat er een incomplete gas uitwisseling. Je lichaam heeft onvoldoende de gelegenheid om de afvalstoffen uit te ademen, maar de hoeveelheid kooldioxide daalt ook en als gevolg daarvan de hoeveelheid opgenomen zuurstof in de weefsels. Ons lichaam is erg gevoelig voor de balans tussen al die gassen, hierdoor kan je duizelig worden, en kunnen je vingers gaan tintelen, je krijg een sneller hartslag en kun je gaan transpireren. Anders dan bij een normale ademhaling wordt hyperventilatie vaak extra aangezet door het middenrif aan te spannen of door buikademhaling. Voor veel slachtoffers is hyperventilatie angstig.

Oorzaken van Hyperventilatie
Anders dan bij een normale snelle ademhaling (tachypnoe), heeft hyperventilatie in de meest voorkomende vorm geen fysieke oorzaak. De reden waarom iemand hyperventileert is vaak van psychische aard. Dat betekent echter niet dat een slachtoffer zich aanstelt en betekent ook al niet dat hyperventilatie onschuldig is. Doordat een slachtoffer een bepaalde situatie  ervaart, zodat angst, paniek of boosheid, reageert hij of zij onbewust met hyperventilatie. Het angstige gevoel dat hyperventilatie vervolgens veroorzaakt kan de situatie verder verslechteren.

Eerste hulp bij hyperventilatie
Bedenk je wat zelf zou voelen als je hyperventileert. Dat is angstig, door begrip te tonen voor het slachtoffer en zelf rustig te blijven heeft je eerste hulp effect. Neem het slachtoffer mee naar een rustige plaats, leg uit wat er gebeurt als dit de eerste keer is dat iemand hyperventileert.
Voorheen werd aanbevolen dat iemand in een zak in en uit ademt. Tegenwoordig raden we je aan dit niet meer aan. Elk persoon verschilt en daar mee ook de lichaamsgrootte en  het ademteugvolume. Daarom is het voor een leek moeilijk. Het doel bij de eerste hulp is vooral de uitademing te verlengen, je ademhaling moet je ook reguleren als je praat. Spreek dus met het slachtoffer, maar stel vooral vragen zodat de persoon zijn stem moet gebruiken. Je kunt de persoon ook vragen om in een ademteug hardop terug te tellen van 20 naar 0. Het zal een paar keer duren voordat lukt, maar heeft een positief effect dat de hyperventilatie in de meeste gevallen wordt opgeheven, bij kinderen kan je proberen een liedje te zingen. Laat en slachtoffer een bepaalde houding aan tenemen die ze zelf prettig vinden, veel slachtoffers willen niet zitten, accepteer dit maar blijf dichtbij het slachtoffer. Geef niet gelijk op, hyperventilatie stopt niet in een minuut, blijft de aanval echter volhouden, roep dan professionele  hulp in (112) voor de professoinals of vergevorderden  kan een non-rebreathing masker worden toegepast met een hoge flow (6/8l/m) en lage 02.

© 2021 John van de Last