Met ingang van 1 januari 2021 is de tourniquet of knevel en het opstoppen van een wond met bloedstelpende gaas opnieuw verplichte kost in de EHBO-opleiding (zie bondstijdschrift Eerste Hulp, jaargang 31, november 2020, nummer 2, blz. 13). De tourniquet is een hulpmiddel bij het stoppen van catastrofale bloedingen en is heel gangbaar in gebruik binnen de NAVO-legers op het slagveld wereldwijd. Omdat binnen de burgermaatschappij het steeds vaker voorkomt dat terroristische aanslagen plaatsvinden, is het geen gek idee om ook daar de eerste-hulpverleners mee bekend te maken, te instrueren en te laten oefenen in het juiste gebruik van de levensreddende tourniquet bij levensbedreigende aderlijke en/of slagaderlijke bloedingen veroorzaakt door bijvoorbeeld (bom)aanslagen, schiet- en steekpartijen, grote verkeersongelukken en dergelijke.
C-A-T® Tourniquet met windas (de spil), Figuur 1 van WO2005122908.
klittenband (velcro), gesp en tijdsindicatorstrip.
De beste keuze is de C-A-T® tourniquet. C-A-T staat daarbij voor Combat Application Tourniquet en is een uitvinding voor een knevelconstructie van de Amerikaanse sergeant eerste klasse en hospik Mark Esposito – geholpen door sergeant-majoor Ted Westmoreland en tuiger sergeant-majoor Eli Gonzalez – die het wereldwijd heeft gepatenteerd (WO2005122908 zie Fig.1 hierboven) en ook als internationaal merk heeft gedeponeerd (1040211 One-handed tourniquet medical device). Deze vernuftige tourniquet kun je dus met één hand bedienen en ook snel en adequaat bij jezelf aanbrengen indien nodig. Doordat de C-A-T® gelijkmatig het hevig bloedende lichaamsdeel – een arm of een been – afklemt, vormt het ook een oplossing voor het probleem van stuwing dat met andere knevelconstructies zou kunnen optreden. De C-A-T® is al uitgebreid getest en heeft zich ruim bewezen in de praktijk blijkens het artikel van John F. Kragh Jr. et al. (2013) Tragedy into Drama: An American History of Tourniquet Use in the Current War, Journal of Special Operations Medicine, 13(3)
5 – 25. (Zie vooral tabellen 1 t/m 7 daarin voor de liefhebbers).
De tourniquet leg je, na bellen met 112, op 5 tot 8 cm – ongeveer een pinklengte zeg maar – boven de bloeding aan, eventueel over de kleding heen, maar niet over een gewricht. Je trekt de lus zo stevig als mogelijk aan om de arm of het been zodanig dat je er niet meer met drie vingers onderdoor kan komen en bevestigt de klittenband op zichzelf tot net voor de spilclipsluiting. Draai nu de spil aan totdat de bloeding stopt, maar niet meer dan drie halve slagen, en haak de spil achter het clipje dat zich onder het losneembare time labeltje bevindt. Voer de rest van de klittenband door de spilclip en noteer het tijdstip van aanbrengen op het labeltje, want de tourniquet mag maximaal 2 uur blijven zitten om er geen blijvende schade van te ondervinden (zie ook Eerste Hulp november 2020, nummer 2, blz. 17 en de heldere instructievideo van het VUmc). Als de bloeding na aanleg van een tourniquet nog niet stopt, dan leg je zonodig als mogelijk een tweede er boven aan.
Een catastrofe, zoals een terreuractie, tijdens een evenement hoop je uiteraard nooit echt zelf mee te hoeven maken, maar komt de nood aan de man dan weet je nu hoe adequaat te handelen. Weet ook dat je in dat geval met jouw geestelijke nood daarover daarna altijd terecht kunt binnen jouw vereniging bij jouw vertrouwenspersoon. Praat er dan ook met hem of haar over, dat is heel belangrijk voor de verwerking en daarmee jouw eigen geestelijk welzijn.
© 2020 Olav en Jeanet Schmitz
