EHBO vereniging St. Joris Amersfoort

Nieuwsbrief van de Nationale Bond voor EHBO – nummer 5 – 2021

23 juni 2021 M.P. Jansen

Graag brengen wij de nieuwsbrief van de Nationale Bond onder uw aandacht.

Nieuwsbrief Nationale Bond voor EHBO – nummer 5 – 2021

Wilt u zich zelf inschrijven voor de nieuwsbrief van de Nationale Bond?
Dit kan via de volgende link: https://www.ehbonationalebond.nl/nieuwsbrief/

Eerste hulp bij Hyperventilatie

Onze ademhaling wordt in ons lichaam aangestuurd via de hersenstam. Verschillende receptoren (ontvangers) zorgen er voor da de ademhaling wordt aangepast aan de omstandigheden, zoals je lichaamsbeweging. Dit gebeurd zonder dat je over hierna na te denken of dat je er wat voor moet doen. Aan het eind van onze luchtweg in de bronchioli, vindt de zuurstofuitwisseling plaats. Zuurstof wordt opgenomen en koolstofdioxide (en wat ander afvalgassen) wordt afgegeven aan de buitenlucht. Gemiddeld adem je in rust 12 tot 16 per minuut en adem je 400 tot 600 ml lucht in en uit. In de droge lucht zit 21% zuurstof daar gebruik je slechts 4% van, en de rest adem je uit

Wat is hyperventilatie?
Bij hyperventilatie adem je sneller dan op dat moment past bij de behoefte van je lichaam. Daardoor ontstaat er een incomplete gas uitwisseling. Je lichaam heeft onvoldoende de gelegenheid om de afvalstoffen uit te ademen, maar de hoeveelheid kooldioxide daalt ook en als gevolg daarvan de hoeveelheid opgenomen zuurstof in de weefsels. Ons lichaam is erg gevoelig voor de balans tussen al die gassen, hierdoor kan je duizelig worden, en kunnen je vingers gaan tintelen, je krijg een sneller hartslag en kun je gaan transpireren. Anders dan bij een normale ademhaling wordt hyperventilatie vaak extra aangezet door het middenrif aan te spannen of door buikademhaling. Voor veel slachtoffers is hyperventilatie angstig.

Oorzaken van Hyperventilatie
Anders dan bij een normale snelle ademhaling (tachypnoe), heeft hyperventilatie in de meest voorkomende vorm geen fysieke oorzaak. De reden waarom iemand hyperventileert is vaak van psychische aard. Dat betekent echter niet dat een slachtoffer zich aanstelt en betekent ook al niet dat hyperventilatie onschuldig is. Doordat een slachtoffer een bepaalde situatie ervaart, zodat angst, paniek of boosheid, reageert hij of zij onbewust met hyperventilatie. Het angstige gevoel dat hyperventilatie vervolgens veroorzaakt kan de situatie verder verslechteren.

Eerste hulp bij hyperventilatie
Bedenk je wat zelf zou voelen als je hyperventileert. Dat is angstig, door begrip te tonen voor het slachtoffer en zelf rustig te blijven heeft je eerste hulp effect. Neem het slachtoffer mee naar een rustige plaats, leg uit wat er gebeurt als dit de eerste keer is dat iemand hyperventileert.
Voorheen werd aanbevolen dat iemand in een zak in en uit ademt. Tegenwoordig raden we je aan dit niet meer aan. Elk persoon verschilt en daar mee ook de lichaamsgrootte en het ademteugvolume. Daarom is het voor een leek moeilijk. Het doel bij de eerste hulp is vooral de uitademing te verlengen, je ademhaling moet je ook reguleren als je praat. Spreek dus met het slachtoffer, maar stel vooral vragen zodat de persoon zijn stem moet gebruiken. Je kunt de persoon ook vragen om in een ademteug hardop terug te tellen van 20 naar 0. Het zal een paar keer duren voordat lukt, maar heeft een positief effect dat de hyperventilatie in de meeste gevallen wordt opgeheven, bij kinderen kan je proberen een liedje te zingen. Laat en slachtoffer een bepaalde houding aan tenemen die ze zelf prettig vinden, veel slachtoffers willen niet zitten, accepteer dit maar blijf dichtbij het slachtoffer. Geef niet gelijk op, hyperventilatie stopt niet in een minuut, blijft de aanval echter volhouden, roep dan professionele hulp in (112) voor de professoinals of vergevorderden kan een non-rebreathing masker worden toegepast met een hoge flow (6/8l/m) en lage 02.

Belang van koelen

8 juni 2021 M.P. Jansen

Bij sport wedstrijden komt dit vaak voor, het door de enkel gaan of een andere kneuzing. Waarom is het goed koelen belangrijk en waarom kan warmte pas later nuttig zijn?

Na een kneuzing of verstuiking/verzwikking scheuren kleine bloedvaten, hierdoor lekt bloed in het omliggend weefsel. Het weefsel zwelt daardoor en wordt warm, het bloed verspreidt zich onder het oppervlak van de huid, waardoor de huid rood wordt. Na een paar dagen verandert de kleur (paarsig/blauw/groenig) dit is het samenspel van zuurstof en hemoglobine in het bloed, het lichaam ruimt het ontsnapte bloed zelf op. Door het bloed dat buiten de bloedvaten treedt zwelt het lichaamsdeel ook andere bloedvaten kunnen daardoor beschadigt raken en spieren komen in gedrang. Dit verklaart de pijn en stijfheid in een gekneusd of verzwikt/verstuikt lichaamsdeel.

In de eerste 24-48 uur na een ongeval is koelen het meest nuttig als de kou in de huid trekt trekken de bloedvaten samen. De toevoer buiten het bloedvat wordt daarmee beperkt, hierdoor wordt de schade beperkt, ook wordt de kou de zenuwen vlak onder de huid verdoofd, waardoor je minder pijn voelt. De zuurstofwisseling in het weefsel is effectiever, hierdoor wordt het genezingsproces versnelt.

Koelen
Om een kneuzing/verstuiking/verzwikking goed te koelen ben je 10 tot 20 minuten bezig. Bij warm weer zal je dan meerdere coldpacks moeten gebruiken. Ook wordt er wel coldspray gebruikt maar dit heeft weinig effect want na ongeveer 3 minuten is dit uitgewerkt. Als je coldspray gebruikt spuit het dan niet rechtstreeks op de huid, dit is slecht je krijgt dan bevriezing van de huid. Lauw/koud stromend water is natuurlijk ook een goede remedie zeker bij kneuzingen/verzwikkingen. (een beschadiging van spieren en pezen krijg je door abnormale beweging), bij vingers en tenen is het verstandig om 10 tot 15 minuten te koelen met een korte pauze hier tussen dit ivm dat de lichaamsdelen kleiner zijn. Overigens kan een kleine kneuzing op beide manieren gekoeld worden het kan geen kwaad om de aandacht van de pijn af te leiden.

Warmte therapie
Na 48 uur kan het nuttig zijn het lichaamsdeel begint te slinken, en door warmte (hot packs) beginnen de spieren te ontspannen, waardoor de bewegelijkheid zal vergroten

Tourniquet verdieping

21 december 2020 M.P. Jansen

Met ingang van 1 januari 2021 is de tourniquet of knevel en het opstoppen van een wond met bloedstelpende gaas opnieuw verplichte kost in de EHBO-opleiding (zie bondstijdschrift Eerste Hulp, jaargang 31, november 2020, nummer 2, blz. 13). De tourniquet is een hulpmiddel bij het stoppen van catastrofale bloedingen en is heel gangbaar in gebruik binnen de NAVO-legers op het slagveld wereldwijd. Omdat binnen de burgermaatschappij het steeds vaker voorkomt dat terroristische aanslagen plaatsvinden, is het geen gek idee om ook daar de eerste-hulpverleners mee bekend te maken, te instrueren en te laten oefenen in het juiste gebruik van de levensreddende tourniquet bij levensbedreigende aderlijke en/of slagaderlijke bloedingen veroorzaakt door bijvoorbeeld (bom)aanslagen, schiet- en steekpartijen, grote verkeersongelukken en dergelijke.

C-A-T® Tourniquet met windas (de spil), Figuur 1 van WO2005122908.
klittenband (velcro), gesp en tijdsindicatorstrip.

De beste keuze is de C-A-T® tourniquet. C-A-T staat daarbij voor Combat Application Tourniquet en is een uitvinding voor een knevelconstructie van de Amerikaanse sergeant eerste klasse en hospik Mark Esposito – geholpen door sergeant-majoor Ted Westmoreland en tuiger sergeant-majoor Eli Gonzalez – die het wereldwijd heeft gepatenteerd (WO2005122908 zie Fig.1 hierboven) en ook als internationaal merk heeft gedeponeerd (1040211 One-handed tourniquet medical device). Deze vernuftige tourniquet kun je dus met één hand bedienen en ook snel en adequaat bij jezelf aanbrengen indien nodig. Doordat de C-A-T® gelijkmatig het hevig bloedende lichaamsdeel – een arm of een been – afklemt, vormt het ook een oplossing voor het probleem van stuwing dat met andere knevelconstructies zou kunnen optreden. De C-A-T® is al uitgebreid getest en heeft zich ruim bewezen in de praktijk blijkens het artikel van John F. Kragh Jr. et al. (2013) Tragedy into Drama: An American History of Tourniquet Use in the Current War, Journal of Special Operations Medicine, 13(3)
5 – 25. (Zie vooral tabellen 1 t/m 7 daarin voor de liefhebbers).

De tourniquet leg je, na bellen met 112, op 5 tot 8 cm – ongeveer een pinklengte zeg maar – boven de bloeding aan, eventueel over de kleding heen, maar niet over een gewricht. Je trekt de lus zo stevig als mogelijk aan om de arm of het been zodanig dat je er niet meer met drie vingers onderdoor kan komen en bevestigt de klittenband op zichzelf tot net voor de spilclipsluiting. Draai nu de spil aan totdat de bloeding stopt, maar niet meer dan drie halve slagen, en haak de spil achter het clipje dat zich onder het losneembare time labeltje bevindt. Voer de rest van de klittenband door de spilclip en noteer het tijdstip van aanbrengen op het labeltje, want de tourniquet mag maximaal 2 uur blijven zitten om er geen blijvende schade van te ondervinden (zie ook Eerste Hulp november 2020, nummer 2, blz. 17 en de heldere instructievideo van het VUmc). Als de bloeding na aanleg van een tourniquet nog niet stopt, dan leg je zonodig als mogelijk een tweede er boven aan.

Een catastrofe, zoals een terreuractie, tijdens een evenement hoop je uiteraard nooit echt zelf mee te hoeven maken, maar komt de nood aan de man dan weet je nu hoe adequaat te handelen. Weet ook dat je in dat geval met jouw geestelijke nood daarover daarna altijd terecht kunt binnen jouw vereniging bij jouw vertrouwenspersoon. Praat er dan ook met hem of haar over, dat is heel belangrijk voor de verwerking en daarmee jouw eigen geestelijk welzijn.

Tourniquet

10 november 2020 M.P. Jansen

In het EHBO-Magazine voor vrijwilligers Eerste Hulp, 31e jaargang, november 2020 staat een artikel dat wij extra onder de aandacht willen brengen:
Werken met een tourniquet_2020

Bron: © november 2020, EHBO-Magazine voor vrijwilligers Eerste Hulp, pagina 13, 14 en 17

Vergiftigingen

10 november 2020 M.P. Jansen

In het EHBO-Magazine voor vrijwilligers Eerste Hulp, 31e jaargang, november 2020 staat een artikel dat wij extra onder de aandacht willen brengen:
Nog wijzer met vergiftigingen_2020

Acuut beslissen

16 oktober 2020 M.P. Jansen

Op zondag 27 september 2020 was er weer de jaarlijkse Vathorst Run bij droog bewolkt weer en ca. 17°C met weinig wind. Onze dienst zat er eigenlijk al op toen bij het verlaten van het Disselplein zo‘n 30 meter voor de finish een onfortuinlijke 37-jarige 10 km-loper acuut naar de grond ging en kermend van de pijn bleef liggen. Fietsen op slot gezet en direct naar slachtoffer gespoed om te helpen (ja, het was veilig) en te vragen wat er nu precies was gebeurd. Hij zei dat hij aanzette voor een laatste spurt en toen “plop” “plop” hoorde alsof zijn beide achillespezen direct afscheurden, waarop hij meteen ten val kwam.

Inderdaad kon de sporter beide voeten in het geheel niet meer bewegen in eerste instantie. Een kennis van ons die er net bij stond vroegen we om naar de commandopost op het plein te gaan om daar een brancard/stretcher te regelen. De sporter kreeg een reddingdeken van ons tegen de
afkoeling.

Doordat de sporter — een zeer ervaren hardloper — zelf vertelde dat hij al eerder problemen had met zijn achillespezen (tendo calcanei) en tegen onze EHBO‘er zei dat hij er echt niet meer op zou kunnen staan, besloot de EHBO’er in samenspraak om toch 112 te bellen voor overleg en/of eventueel een ambulance. Na overleg met de centraliste van de ambulance werd besloten om de sporter alvast 2 paracetamol tegen de pijn te geven en te proberen beide benen enigszins omhoog te leggen, maar dat laatste bleek inmiddels al te pijnlijk (zijn eigen adrenaline van de stress bleek al uitgewerkt) en dat lukte helaas dus niet meer. Tevens besloot de centraliste om wel een wagen met verpleger ernaartoe te sturen i.p.v. een ambulance, want de situatie was immers niet levensbedreigend. De postcommandant was inmiddels met de brancard opgedoken en de sporter zat daar inmiddels op.

Na circa 20 minuten te hebben gewacht verscheen een pissige verpleger met de auto vanuit Woudenberg. Hij stapte nog niet uit of kondigde al aan dat hij de sporter niet mee ging nemen. Er volgde een oekaze aan ons adres waarom wij hem hadden laten opdraven. We lieten het maar over ons komen zonder verweer (ook al had de centraliste dit gedaan). Na hem te hebben laten uitgeraasd ging hij gelukkig toch vanzelf over in de hulpmodus (= echte hulpverleners eigen) en checkte in hoeverre er nu nog bewegingsbeperking was in de voeten van de sporter. Die kon een beetje beweging produceren in een voet, maar de andere leek het niet te kunnen. De verpleger maakte een afspraak voor de sporter bij de Huisartsenpost van het Meander. Gelukkig was de partner van de sporter er ook bij en zij haalde haar auto op. Samen met een andere behulpzame man heeft een van ons de sporter in de auto gehezen.

Gescheurde of afgescheurde achillespezen worden doorgaans (a) operatief gehecht of (b) conservatief in strekstand met gipsspalk of met tape gezet, maar het trauma is op zich dus geen heel acuut probleem. Met een simpele test — de zogenaamde Thompson of Simmond’s test — is dit euvel ook heel goed zelf vast te stellen in het veld.

Het was al met al een zéér leerzame ervaring. Doe er je voordeel mee in het veld! En bedenk dat je te allen tijde dienst hebt, ook als burger — bij acute noodsituaties — conform Artikel 450 van het Wetboek van Strafrecht.